AI-ethiek is al langer een gespreksonderwerp. Dat waren meestal filosofisch getinte discussies. Die verkenningen hebben absoluut geholpen om tot belangrijke morele waarden en principes te komen. Maar het bleef over het algemeen nogal abstract. En toen begin 2023 de generatieve AI-hype losbarstte, werd al snel duidelijk dat er op het vlak van ethiek nog geen goede vangrails aanwezig zijn. Zo hebben AI-bots nogal eens de neiging om te ‘hallucineren’, waarbij duidelijk wordt dat de onderliggende taalmodellen van die bots nog niet goed in staat zijn om feiten van fictie te onderscheiden.
Maatschappelijke onrust
Het grote publiek ervaart momenteel hoe krachtig AI-toepassingen zijn en welke voordelen dat heeft. Tegelijkertijd is het voor iedereen meer dan duidelijk dat die technologie nog niet volledig betrouwbaar is. Daarbij zijn er zorgen over het feit dat iedereen nu over geavanceerde AI-toepassingen kan beschikken, dus ook mensen met kwade bedoelingen. En dat zorgt voor maatschappelijke onrust, vooral omdat de ontwikkelingen op het vlak van AI momenteel in een stroomversnelling zitten. In Europa is er weliswaar regelgeving in de maak om de mogelijke risico’s van AI zoveel mogelijk in te dammen, maar voordat die wet daadwerkelijk op nationaal niveau van kracht is, zijn we waarschijnlijk al een paar jaar verder.
Levendige discussie
Een voordeel van de recente ontwikkelingen is wel dat een ethische toepassing van AI nu echt overal hoog op de agenda staat. Bij de werkgroep Mensgerichte AI van de Nederlandse AI Coalitie merken ze dat ook. Het succes van de door die werkgroep samen met partners georganiseerde AI-Parade is daar een goed voorbeeld van. Dit initiatief om via openbare bibliotheken het grote publiek te bereiken en te betrekken bij de discussie over de maatschappelijke impact van AI, blijkt een goede manier om zorgen te delen en misverstanden over die technologie uit de wereld te helpen.
Team Ethiek
Nu generatieve AI-toepassingen over elkaar heen buitelen, klinkt de roep om ethische principes harder dan ooit. En het team Ethiek van de werkgroep Mensgerichte AI beseft dat maar al te goed. Het team bestaat uit drie experts die zich al jarenlang diepgaand met de ethische kant van AI bezighouden: Jeroen van den Hoven (hoogleraar Technologie en Ethiek aan TU Delft), Sophie Kuijt (Data & AI Ethics community leader bij IBM) en Kolja Verhage (manager Digital Ethics bij Deloitte). In de aanpak die nu door het team verder wordt uitgewerkt, ligt de nadruk op de praktische kant van de uitdaging om tot ethische AI-toepassingen te komen.
Systeemperspectief
“Als het om een ethische toepassing van AI gaat, kan iedereen al heel snel allerlei mooie principes opschrijven. Maar dat is nogal vrijblijvend”, benadrukt Jeroen van den Hoven. “Wat betekent het concreet? En wat moet er precies gebeuren om die mooie woorden ook echt waar te maken? Daarbij is het goed om te beseffen dat de aandacht niet alleen uit moet gaan naar het algoritme en de kwaliteit van de beschikbare data. Bij digitale ethiek is het zaak om een systeemperspectief te hanteren.”
Lees het volledige artikel op de website van de Nederlandse AI Coalitie.
