7 november 2023

AI gaat medische wereld ingrijpend veranderen

Kunstmatige Intelligentie (AI) is aan een ongekende opmars bezig, ook in de medische wereld.

Zoals elke tool, is AI een gereedschap dat zijn echte waarde vooral laat zien in de concrete toepassingen. De kansen zijn enorm, maar het afbreukrisico ook. Betrokkenheid vanuit de zorg is daarom essentieel.

Hoogleraar en cardioloog Folkert Asselbergs werkt aan zo’n concrete toepassing. Hij ontwikkelt met een Europese subsidie een AI-programma voor hartfalen. Wereldwijd hebben ruim 60 miljoen mensen hartfalen en dat aantal wordt alleen maar groter. Een goede individuele behandeling op maat is van groot belang, maar ook uitermate moeilijk omdat het zo’n heterogene ziekte is. Asselbergs: “Kortademig, sneller moe en eerder vocht vasthouden zijn symptomen van hartfalen, maar de onderliggende oorzaak, en daarmee ook de prognose, kan sterk verschillen. Bij de een spelen erfelijke factoren een grote rol, de ander heeft een hartaanval doorgemaakt, en weer iemand anders heeft hartfalen ontwikkeld door langdurig bestaande hoge bloeddruk; het kunnen allemaal oorzaken zijn waarom iemands hart minder bloed rondpompt en de symptomen ontstaan. Toch behandelen we alle vormen op dezelfde manier.”

Hulpmiddel voor besluitvorming

Asselbergs gebruikt AI om slimme regels (algoritmes) te ontwerpen die de enorme gegevensstroom vanuit verschillende databronnen kunnen ordenen om inzicht te krijgen in de prognose en de onderliggende oorzaken. “AI brengt de precisiegeneeskunde en data gedreven werken weer wat dichterbij. Je gaat van een gemiddelde behandeling voor een gemiddelde patiënt naar een behandeling die meer op de individuele patiënt is toegesneden. Dat is een mooi punt op de horizon.”

Een AI-programma voor hartfalen als clinical decision support tool - een middel dat de arts helpt bij zijn klinische besluitvorming – biedt grote voordelen, maar kan ook nadelig uitpakken als algoritmes niet goed zijn ontworpen. Asselbergs noemt een Amerikaans programma dat voorspelde welke patiënt een hoog risico had op een ziekenhuisopname. “Zwarte mensen hadden daar een veel lager risico dan witte mensen. Waarom? Omdat ‘zorggebruik’ in het algoritme zat en in Amerika gebruiken zwarte mensen gemiddeld minder zorg door verschillende socio-economische redenen. Met zo’n algoritme kun je eigenlijk niks in de klinische praktijk.”

Asselbergs wil daarom vooral een betróuwbare tool voor hartfalen bouwen en doet dat onder meer door niet alleen (patiënt)gegevens uit Europese landen mee te nemen. Ook ziekenhuizen, artsen en patiënten uit Peru en Tanzania zijn bij het ontwerp betrokken, waardoor het programma meer sociale en etnische verschillen en meer context bevat. “We gebruiken een vorm van federatief leren, waardoor we heel veel uiteenlopende factoren in een gezamenlijk model kunnen stoppen zonder dat de data hiervoor het ziekenhuis hoeven te verlaten om zo de privacy te waarborgen. Daar voegen we ook een zogenoemd AI-paspoort toe, dat transparant maakt waar de kennis of adviezen op zijn gebaseerd. Uiteindelijk willen we het gebruiken om clusters van patiënten te onderscheiden, die bijvoorbeeld weinig of juist intensief moeten worden behandeld. Voor een verbetering in de zorg die mogelijk ook nog goedkoper uitvalt.”

Een betrouwbare chatbot

Psychiater Christiaan Vinkers (hoogleraar Stress en veerkracht) gebruikt een vorm van AI die lijkt op ChatGPT (Chat Generative Pre-trained Transformer). ChatGPT is een AI-chatbot die is getraind door grote taalmodellen. Daardoor kan ChatGPT vragen beantwoorden die klinken alsof ze door mensen zijn gegenereerd. Vinkers en collega’s ontwikkelden EvidenceHunt, een programma dat hetzelfde doet, maar dan met betrouwbare bronnen die transparant antwoord geven, zoals wetenschappelijke databases zoals PubMed en richtlijnen.

Het volledige artikel vind je op de website van Amsterdam UMC.

Foto credits: Amsterdam UMC